ضرایب دوجمله‌ای در اثری از دوران اسلامی
تصویر صفحه‌ای از کتاب الباهر فی الجبر اثر سموأل مغربی، ریاضیدان، فیزیکدان و منجم اسلامی در قرن ششم هجری نسخهٔ خطی این کتاب، که اکنون در کتابخانهٔ سلیمانیهٔ استانبول نگهداری می‌شود، متعلق به اواخر قرن هفتم هجری است. این کتاب که سموأل آن را در ۱۹ سالگی نوشته، مطابق نامش (الباهر به معنی درخشان) اثر […]
انرژی تاریک
کیهان‌شناسی نوین حدود یک قرن قبل و زمانی آغاز شد که اخترشناسان پی بردند که ستارگان گرایش به خوشه‌ای شدن در کهکشان‌ها دارند. حدود یک دههٔ بعد، اخترشناسان کشف کردند که کهکشان‌ها گرایش به دور شدن از یکدیگر دارند و هرچه دورتر باشند، سرعت دور شدن آنها بیشتر است. این کشف، سرانجام به مدل بیگ‌بنگ […]
ظهور علم اعصاب: تقابل نظر و داده
علوم اعصاب یکی از جذاب‌ترین علوم مدرن است. در این مقاله متوجه می‌شوید که در ابتدای قرن بیستم، حتی دانشمندان بزرگ به یک تفکر سنتی معتقد بودند تا اینکه یک محقق خلاق و دقیق، با آزمایش‌ها و میکروسکوپش پایه‌گذار یکی از جالب‌ترین علوم حال حاضر شد. احتمالاً اغراق نیست اگر بگوییم اغلب پیشرفت‌های مهم در […]
نظامیه‌ها، مدارس قدیمی ایران
آشنایی با یک رشته از مراکز علمی‌ـ‌ـ‌آموزشی در تمدن اسلامی یکی از معروف‌ترین نام‌ها در تاریخ مراکز علمی‌ـ‌ـ‌آموزشی در تمدن اسلامی، «نظامیه» است. مدارس نظامیه در نیمۀ دوم قرن پنجم هجری به دستور و اهتمام خواجه نظام‌الملک وزیر مقتدر آلپ ارسلان و ملکشاه سلجوقی تأسیس شدند و تعدادی از آنها تا حدود سه قرن دوام […]
پارادوکس راسل
اکثر کسانی که برای نخستین‌بار با مفهوم مجموعه آشنا می‌شوند، ممکن است توجه نکنند که در نظر گرفتن «مجموعهٔ همهٔ مجموعه‌ها» یا «مجموعهٔ جهانی» به معنای مطلق می‌تواند بسیار خطرناک باشد! از سال \(1895\) که جرج کانتور برای نخستین‌بار نظریهٔ مجموعه‌ها را به‌وجود آورد، تا سال \(1902\) که پارادوکس راسل منتشر شد، وجود «مجموعهٔ همهٔ […]
کوتاهترین مقاله‌های ریاضیات
حدس اویلر لئونارد اویلر، یکی از مشهورترین ریاضیدانان تاریخ، در سال \(1769\) میلادی حدس زد که عبارت زیر درست است. «فرض کنید \(n\) عددی طبیعی و بزرگ‌تر از \(2\) باشد. حداقل \(n\)تا عدد صحیح با توان \(n\) نیاز است که مجموع آنها عددی دیگری به توان \(n\) شود.» برای مثال، فرض کنید بخواهیم \(72^5\) را […]
جایزهٔ نوبل و جایزهٔ فیلدز
هر ساله یکی از خبرهای مهم علمی مربوط به اهدای جایزه‌های نوبل است. شش جایزه که چهار جایزۀ آن مربوط به علوم فیزیک، شیمی، پزشکی و اقتصاد است و دو جایزۀ دیگر برای صلح و ادبیات. آلفرد نوبل ($\rm{Alfred\; Nobel}$)، شیمی‌دان سوئدی، با اختراع دینامیت ثروت زیادی به‌دست آورد که البته بیشتر از راه فروش […]
ریاضیات راز پنهان درک جهان است
می‌توانیم یک اقیانوس را از زاویه‌های مختلف ببینیم. می‌توانیم از بالا به اقیانوس نگاه کنیم. می‌توانیم به موج‌ها نگاه کنیم. می‌توانیم به ساحل برویم. هر بار که زاویهٔ دیدمان را تغییر می‌دهیم، کمی بیشتر از اقیانوس می‌فهمیم. اگر به ساحل برویم، می‌توانیم به‌گونه‌ای بوی اقیانوس را حس کنیم! می‌توانیم صدای امواج را بشنویم. می‌توانیم نمک اقیانوس را بچشیم. همهٔ […]
خرید کتاب تولد یک قضیه
کتاب «تولد یک قضیه»، حکایت جذاب یک پژوهش ریاضی است از آغاز تا انجام آن، با همهٔ فراز و نشیب‌هایش؛ قصهٔ تلاش هجده ماههٔ سدریک ویلانی و همکار او برای اثبات قضیه‌ای مهم در فیزیک ریاضی است. ویلانی در مقدمهٔ کتاب می‌نویسد: اغلب از من سؤال می‌کنند زندگی یک ریاضیدان چگونه است؛ روزها را چگونه […]
نهمی‌ها برای امتحان نهایی چه کنند؟
ویدئوهای تدریس کامل کتاب ریاضی نهم با ویدئوهای سعید جعفری، خط‌به‌خط کتاب ریاضی نهم را بیاموزید. در این ویدئوها همهٔ مثال‌ها، فعالیت‌ها، کاردرکلاس‌ها، و تمرین‌های کتاب حل شده‌اند. ویدئوهای ریاضی نهم (سعید جعفری) آزمون‌های نوبت دوم پایهٔ نهم آزمون‌های نوبت دوم دانش‌آموزان پایهٔ نهم به‌صورت هماهنگ (استانی) برگزار می‌شوند. منبع این آزمون‌ها کتاب‌های درسی است. […]