نشست آنلاین «چگونه به دانش‌آموزان کمک کنیم برای امتحان ریاضی آماده شوند؟» ساعت ۱۹:۰۰ روز چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار شد. این نشست شامل دو عنوان اصلی بود:
۱. درس خواندن به‌عنوان یک کار
۲. مطالعهٔ ریاضیات برای امتحان
۱. درس خواندن به‌عنوان یک کار
باید به درس خواندن به‌عنوان یک کار مستقل هم نگاه کرد! بیایید کمی در زمان حال زندگی کنیم و برای مدت کوتاهی، استدلال‌هایی را که می‌خواهند از فایده‌های درس خواندن بگویند، کنار بگذاریم. البته، اگر دوست دارید این استدلال‌های مرسوم را بدانید، روی دکمهٔ زیر کلیک کنید.
- مدرک و اعتبار رسمی. مدرسه نخستین گام برای گرفتن دیپلم و سپس ادامهٔ تحصیل در دانشگاه است. مدرک رسمی همچنان در استخدام و پذیرش اهمیت بالایی دارد.
- بازار کار و درآمد بالاتر. پژوهش‌های اقتصادی نشان می‌دهد تحصیلِ بیشتر به‌طور میانگین درآمد فرد را در بزرگ‌سالی افزایش می‌دهد و احتمال بیکاری را کم می‌کند.
- سواد پایه (خواندن، نوشتن، و ریاضیات). مهارت‌های خواندن و نوشتن، و ریاضیات و محاسبات در زندگی روزمره (از پر کردن فرم بانکی تا خرید آنلاین) ضروری است؛ مدرسه تنها نظام سراسری برای آموزش این مهارت‌هاست.
- پرورش تفکر نقاد و حل مسئله. دروس ریاضی، علوم، و تحلیل متن ذهن را برای استدلال منطقی، تفکر نقاد و تصمیم‌گیری ساختارمند تربیت می‌کند؛ این قابلیت‌ها در همهٔ مشاغل ارزش دارند.
- اجتماعی‌شدن و کار گروهی. کلاس درس، حیاط مدرسه، و پروژه‌های گروهی، محیط کنترل‌شده‌ای برای یادگیری تعامل اجتماعی، همکاری و حل تعارض است.
- شناسایی علایق و استعدادها. تنوع درس‌ها (هنر، ورزش، علوم، و ادبیات) به دانش‌آموز فرصت می‌دهد استعداد یا علاقهٔ واقعی‌اش را کشف کند؛ این شناخت مسیر آینده را روشن‌تر می‌کند.
- آمادگی برای مشارکت شهروندی. درس‌هایی مثل مطالعات اجتماعی و تاریخ، مفاهیم قانون، حقوق شهروندی و مسئولیت اجتماعی را منتقل می‌کنتد؛ جامعهٔ باسواد، پایدارتر و مردم‌سالارتر است.
- ایجاد شبکهٔ دوستان و ارتباطات. ایجاد روابط دوستی بین معلم و دانش‌آموز، و استاد و دانشجو، بعدها می‌تواند به شبکه‌های حمایتی، توصیه‌نامهٔ شغلی، و فرصت‌های همکاری تبدیل شود.
- دسترسی به منابع و خدمات تخصصی. مدرسه امکاناتی مثل کتابخانه، آزمایشگاه، مشاور، و فعالیت‌های فوق‌برنامه را یک‌جا فراهم می‌کند؛ بسیاری از خانواده‌ها در خانه امکان مشابهی ندارند.
- روتین سالم و ساختار روزانه. برنامهٔ مشخص مدرسه (بیداری منظم، زنگ ورزش، زنگ استراحت) به ایجاد عادت‌های سالم و مدیریت زمان کمک می‌کند.
- کاهش نابرابری اجتماعی. آموزش رایگان یا کم‌هزینه یکی از مؤثرترین ابزارها برای جبران فاصلهٔ طبقاتی و فراهم کردن فرصت برابر برای پیشرفت است.
- تأثیرات غیرمستقیم بر سلامت. آمارهای جهانی نشان می‌دهد سطح تحصیلات بالاتر با امید به زندگی بیشتر، بهداشت بهتر و تصمیم‌های سالم‌تر در تغذیه و سبک‌زندگی هم‌بستگی دارد.
برای اینکه منظور از «به درس خواندن به‌عنوان کار مستقل نگاه کنیم» واضح‌تر بشود، دوتا کار مستقل و ملموس را بررسی می‌کنیم.
خانه‌داری
خانه‌داری یکی از سخت‌ترین و طاقت‌فرساترین کارهاست. یک خانه‌دار حرفه‌ای می‌داند:
- هر کاری در خانه وقت خاص خودش را دارد (مثلاً پخت‌وپز، نظافت، خرید)؛
- باید برنامه‌ریزی داشته باشد، مثلاً غذای فردا را از امشب بداند؛
- اگر چند روز خانه را رها کند، همه‌چیز به‌هم می‌ریزد.
معلمی
یک معلم حرفه‌ای، می‌داند که باید:
- کلاسش را از قبل آماده کند؛
- هر روز سر وقت سر کلاس حاضر شود؛
- به بازخوردهای دانش‌آموزان توجه کند؛
- خودش را همیشه به‌روز نگه دارد و چیزهای جدید یا بگیرد.
پرسش. آیا فرزندان یا دانش‌آموزان شما، می‌دانند چه کارهایی را باید انجام دهند و چه چیزهایی در کارشان اولویت بالاتری دارد؟
براساس تجربه و طی سالیان سال، در هر کاری اصول و قواعد مشخصی به‌وجود آمده است. برای مثال، یک فرد خانه‌دار حرفه‌ای، هیچ‌وقت صبر نمی‌کند تا همهٔ ظرف‌های تمیز، کثیف شود و بعد، ظرف‌ها را بشوید! بلکه، او هرشب یا هر روز صبح، همهٔ ظرف‌های کثیف را می‌شوید؛ حتی اگر فقط یک لیوان یا قابلمهٔ کثیف در ظرف‌شویی وجود داشته باشد.
پرسش. آیا رعایت کردن همهٔ اصول و قواعد کاری، برای آدم‌ها لذت‌بخش است؟
ممکن است یک فرد خانه‌دار از آشپزی لذت ببرد ولی از شستن لباس‌ها بیزار باشد. اما او همهٔ کارهای خانه را به‌خوبی و درستی انجام می‌دهد.
برای اکثر معلم‌ها تصحیح کردن دقیق برگه‌های امتحانی زجرآور است. ولی یک معلم خوب این کار را هم به‌دقت و باحوصلهٔ زیاد انجام می‌دهد و سعی می‌کند از بچه‌ها امتحان‌های زیادی بگیرد تا هم بچه‌ها متوجه مشکلات خودشان شوند، و هم خودش بفهمد که کدام مفاهیم را نتوانسته به‌خوبی به دانش‌آموزانش انتقال دهد.
اما بسیاری از مردم فقط بخش‌هایی از کارشان را خوب و درست انجام می‌دهند که به آن علاقه دارند. همین مورد باعث تفاوت اساسی بین آدم‌ها می‌شود. آدم‌های موفق، همهٔ بخش‌های کارشان را درست انجام می‌دهند، چه به آن علاقه‌مند باشند و چه علاقه‌مند نباشند. و در هرکار یا شغلی، چیزهایی وجود دارد که آدم به آن علاقه‌مند نیست.
برای مثال، یک ورزشکار حرفه‌ای مجبور است هر روز تمرین‌های سخت و طاقت‌فرسا انجام دهد. و نمی‌تواند بسیاری از خوشگذرانی‌های دیگران را داشته باشد. آیا او واقعاً از تک‌تک این تمرین‌ها لذت می‌برد؟ قطعاً نه! می‌توانید مصاحبه‌های ورزشکاران بزرگ را بخوانید که چطور با عزت نفس بالا توانسته‌اند، سال‌های سال خودشان را در سطح ۱ جهان نگه دارند.
بی‌شک مشهورترین فوتبالیست یا حتی ورزشکار جهان، مارادوناست. و احتمالاً یکی از خوشگذران‌ترین بنده‌های خدا! مارادونا از اواسط دوران حرفه‌ای، وقتی با تیم‌ها قرارداد می‌بست، یک مورد را ذکر می‌کرد: «من فقط هفته‌ای سه روز تمرین می‌کنم!»
البته، او در دوران بازنشستگی بارها ابراز پشیمانی کرده که چرا در دوران جوانی با جدیت کار نکرده است!
یک تفاوت اساسی در کار دانش‌آموزان و کارهای دیگر
یکی از معلمان می‌گفت مادر یکی از دانش‌آموزان به مدرسه آمده و گفته چرا فرزندش در اولین امتحان هندسه سال دهم، نیم نمره غلط داشته است؛ امتحانی که میانگین نمرات دانش‌آموزان نزدیک ۱۰ بوده!
معلم از اینکه آن مادر این‌قدر پیگیر بوده بسیار تعجب می‌کند و با دانش‌آموز صحبت می‌کند. دانش‌آموز می‌گوید: «من اگر دانشجو هم بشوم، مامانم میاد دانشگاه و از استاد مشاور نمره‌های مرا پیگیری می‌کند». معلم بیشتر تعجب می‌کند و می‌گوید: «دانشگاه مثل مدرسه نیست که مشاور تحصیلی داشته باشد و آن‌جا چه تو درس بخوانی و چه نخوانی کسی کاری به کارت ندارد»!
تفاوت اساسی در کار دانش‌آموزان و کارهای دیگر این است که همه، اعم از پدرومادرها، معلم‌ها، مدیر، معاون، و حتی بابای مدرسه، سعی می‌کنند محیطی امن فراهم کنند تا دانش‌آموز کارش را به‌درستی انجام دهد؛ اما آدم‌ها وقتی وارد شغل‌های دیگر می‌شوند، چنین حمایت همه‌جانبه‌ای ندارند.
۲. مطالعهٔ ریاضی برای امتحان
همیشه در سایت تکمیلی گفته‌ایم:
- ریاضیات را باید عمیق و مفهومی آموخت؛
- باید همیشه یک مسئلهٔ خوب حل نشده در گوشهٔ ذهن داشت و در اوقات فراغت به آن فکر کرد؛
- باید در مورد مسائل مختلف با معلم و هم‌کلاسی‌های بحث‌وگفتگو کرد؛
- نباید خودمان را به کتاب‌های درسی محدود کنیم، بلکه باید در وب‌سایت‌های مهم جهان و مسائل و ویدئوهای آموزشی روز را دنبال کرد.
ولی هیچ‌کدام از موارد بالا برای شب امتحان نیست! در شب امتحان فقط باید به نمرهٔ عالی گرفتن فکر کرد. البته، کسی که آن کارها را در طول ترم انجام داده باشد، با انجام دادن اصول و قواعد مطالعهٔ ریاضی در شب امتحان، به‌راحتی می‌تواند نمرهٔ عالی هم بگیرد.
حالا می‌رسیم به قسمت (احتمالاً) سخت و دوست‌نداشتنی مطالعهٔ ریاضیات. اما اگر دانش‌آموز این قسمت را باحوصله انجام دهد، شیرینیِ نمرهٔ عالی، خستگی این سختی را از تنش بیرون می‌برد.
پرسش. اصول و قواعد مطالعهٔ ریاضی برای شب امتحان چیست؟
برای نمرهٔ خوب گرفتن در امتحان‌های سخت پایان‌ترم خیلی مهم است که:
تا شب امتحان، دانش‌آموز به مسائل و تمرین‌هایی که معلم در کلاس حل کرده، آنقدر مسلط باشد که اگر مسئله‌ای مشابه آن تمرین‌ها در آزمون آمد، به‌راحتی و بدون صرف انرژی، آنها را حل کند.
بی‌دقتی!
توجه داشته باشید که یکی از عوامل مهم بی‌دقتی، خستگی است. اگر دانش‌آموز بخواهد برای حل همهٔ مسائل امتحان انرژی فکری زیادی صرف کند، حتماً ذهنش خسته می‌شود و این خستگی، هم موجب بی‌دقتی در سؤالات ساده می‌شود و هم باعث می‌شود که او نتواند خلاقیت لازم را برای حل سؤالات جدید داشته باشد.
همچنین، توجه داشته باشید که در همهٔ آزمون‌های ریاضی (به‌غیر از المپیادهای علمی معتبر)، ایدهٔ اکثر سؤالات امتحان تکراری هستند و اگر دانش‌آموز واقعاً به آنچه در کلاس گفته شده، مسلط باشد، خیلی راحت سؤالات با ایدهٔ تکراری را حل می‌کند و چون ذهنش خسته نشده، احتمالاً می‌تواند سؤالات جدید را هم حل کند.
مراحل آمادگی برای امتحان ریاضی
در روزهای قبل از امتحان ریاضی، دانش‌آموز فصل‌به‌فصل کتاب ریاضیات را بخواند و در هر فصل، موارد زیر را انجام دهد. (در اینجا فرض کرده‌ایم منبع درسی کتاب‌های ریاضیات وزارتی و ریاضیات تکمیلی هستند. اگر منبع معلم مربوطه چیز دیگری است، مراحل زیر را باید با همان منبع انجام شود.)
مرحلهٔ اول. همهٔ تمرین‌ها و فعالیت‌های کتاب وزارتی را باحوصله حل کند. یعنی حل آنها را مرتب روی کاغذ بنویسد و هر صفحه که تمام شد، جواب‌هایش را با جواب درست چک کند. (فیلم تدریس کتاب وزارتی و حل همهٔ مسائل آن به‌طور رایگان در سایت تکمیلی هست.)
مرحلهٔ دوم. یک دفتر بردارد و تک‌تک مسائل کتاب ریاضیات تکمیلی را در آن دفتر حل کند. منظور این است که مسئله را کامل حل کند و کامل بنویسد، نه اینکه صورت مسئله را ببیند و در ذهنش بگوید این را بلدم! اینجا همان قسمت سخت ماجراست! باید کامل و دقیق راه‌حل مسئله را بنویسد، همان‌طور که در برگهٔ امتحانی برای معلم می‌نویسد.
هر مسئله‌ای را که خودش نتوانست حل کند، کنارش با خودکار قرمز علامت بزند و راه‌حل آن را بادقت از روی سایت تکمیلی یا دفتر ریاضی‌اش بخواند و همان موقع، یک‌بار دیگر آن را در یک کاغذ چرک‌نویس حل کند. و همین‌کار را برای کاربرگ‌هایی که معلم در طول سال تحصیلی داده و مسائل امتحان‌های کلاسی هم انجام دهد.
در دور دوم مطالعه، سراغ تمرین‌هایی که علامت قرمز دارند برود و آنها را حل کند. اگر باز هم نتوانست آنها را حل کند، علامت قرمز دوم را کنار آنها بگذارد. و دوباره راه‌حل آنها را بادقت بخواند.
در دور سوم مطالعه، سراغ تمرین‌هایی که دو علامت قرمز دارند برود و سعی کند خودش آنها را حل کند. اگر بازهم نتوانست، یعنی در این تمرین‌ها مشکل اساسی دارد و قسمتی از مفاهیم برای او خوب جا نیوفتاده است. حالا دانش‌آموزد دقیقاً می‌داند مشکلش در چه تمرین‌هایی است و می‌تواند از معلم یا دوستانش کمک بگیرید تا مشکل برطرف شود.
مرحلهٔ سوم. حالا که دانش‌آموز می‌داند مشکلاتش برطرف شده، سراغ ری‌آزمون‌های سایت تکمیلی برود و خودش را آزمایش کند. اگر همچنان مشکلی داشته باشد، احتمالاً بیشتر آنها از بی‌دقتی‌هاست، و این‌گونه بی‌دقتی‌ها، معمولاً به‌راحتی برطرف می‌شود؛ چون دانش‌آموز خودش آنها را پیدا می‌کند و یادش می‌ماند که تکرارشان نکند.
توجه کنید که ری‌آزمون‌ها برای سنجش دانش‌آموزان هستند. از ری‌آزمون‌ها انتظار «آموزش» نداشته باشید. قبل از انجام ری‌آزمون‌ها باید با در مرحله‌های ۱ و ۲، که در بالا گفته شد، سطح دانش و مهارت دانش‌آموز به حد نسبتاً مطلوبی رسیده باشد.
ارسال کامنت و دیدگاه
در اولین فرصت به کامنت شما پاسخ می‌دهیم و بلافاصله یک ایمیل برایتان ارسال می‌کنیم. ❤️